Μαλαρμέ, Στεφάν

(Stephan Mallarme, Παρίσι 1842 – Βαλβέν 1898). Γάλλος ποιητής. Ήταν γιος ανώτερου δημόσιου υπάλληλου. Πριν από τα 15 του χρόνια είχε χάσει ήδη τη μητέρα, την αδελφή και τον πατέρα του, απώλειες που ίσως καθόρισαν την άποψή του για τη ζωή και συνακόλουθα και την ποιητική του δημιουργία. Έγραψε τους πρώτους του στίχους σε ηλικία 29 χρόνων, επηρεασμένος βαθιά από το έργο του Σαρλ Μποντλέρ Τα άνθη του κακού (Les fleurs du mal), και λίγο αργότερα άρχισε να δημοσιεύει σε περιοδικά. Εργαζόταν ως καθηγητής αγγλικών γυμνασίου από το 1863 έως το 1870, για βιοπορισμό. Δίδαξε στην επαρχία και κατόπιν στο Παρίσι, όπου συγκέντρωνε κατά διαστήματα γύρω του τους νεαρούς οπαδούς του συμβολισμού, κινήματος του οποίου υπήρξε ηγετική μορφή μαζί με τον Πολ Βερλέν, στις εσπερίδες της rue de Rome, οι οποίες έμειναν ονομαστές. Το 1879 έχασε και τον γιο του, Απολινέρ, ύστερα από πολύμηνη ασθένεια. Το 1894 αποσύρθηκε στο Βαλβέν. Η συνηθισμένη αστική ζωή του τον απομόνωσε εξωτερικά από τους σύγχρονούς του ποιητές, από τον Ρεμπό έως τον Βερλέν, στο έργο των οποίων το ίδιο δραματικό στοιχείο της ζωής αντανακλά την ιστορική κρίση της οποίας υπήρξαν θύματα και συγχρόνως εκφραστές. Στην κρίση της αστικής κοινωνίας, ο M., όπως και άλλοι συμβολιστές ποιητές, αντέδρασε με μια αριστοκρατική άρνηση της πραγματικότητας και με την αναζήτηση της απόλυτης ομορφιάς. Η θεωρία του συμπυκνωνόταν στην άποψη ότι, αν και δεν υπάρχει τίποτε πέρα από την πραγματικότητα, σε αυτό το τίποτε βρίσκεται η αληθινή ουσία των τέλειων μορφών. Το καθήκον του ποιητή είναι να αποκαλύψει και να αποτυπώσει αυτή την ουσία μέσω της ομορφιάς της γλώσσας, καθώς «δεν δημιουργείς ένα ποίημα με ιδέες, αλλά με λέξεις». Η ποίησή του είχε ως εκ τούτου αντικείμενο την ίδια την αγωνία της για την έκφραση και ο ίδιος πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του σε μια βασανισμένη ποιητική αναζήτηση, δουλεύοντας πάνω σε ελάχιστο αριθμό στίχων. Από τα πιο γνωστά έργα του είναι Το απόγευμα ενός φαύνου (L’ apres midi d’ un faune, 1876), που το έκανε πασίγνωστο η μουσική του Ντεμπισί, η Ηρωδιάδα (Herodiade, 1864), όπου κυριαρχούν ακόμη μποντλερικά θέματα, οι συλλογές Igitur (εκδόθηκε μετά τον θάνατό του, 1925), Στίχοι και πεζά (1893), Φαντασιοκοπίες (1897) και το Μια ζαριά ποτέ δεν θα καταργήσει την τύχη (Un coup de des jamais n’ abolira le hasard, 1897). Ο Μ. εγκαινίασε την καθαρή ποίηση. Η γλώσσα γι’ αυτόν δεν είναι όργανο κοινωνικής επικοινωνίας, αλλά τείνει να υποβάλει μια σειρά ιδεών και καταστάσεων για έναν κόσμο ο οποίος δεν προϋπάρχει, αλλά οφείλει η ίδια να τον δημιουργήσει. Έως το τέλος της ζωής του αφιερώθηκε στην προσπάθεια να υλοποιήσει τις ιδέες του με ένα συγκεντρωτικό έργο το οποίο ονόμασε Μεγάλο Έργο (Grand Oeuvre), αλλά δεν το ολοκλήρωσε ποτέ. Οι ελεύθεροι στίχοι του άσκησαν πολύ μεγάλη επιρροή στη γαλλική ποίηση του 20ού αι., αλλά και στη διαμόρφωση των σύγχρονων ποιητικών κινημάτων στη Γερμανία και στην Αμερική. Ο Μαλαρμέ στο περίφημο πορτραίτο του Μανέ.